مقالات آموزشی
تاریخ:دوشنبه, 28 آذر,1401

تاب تاخیری در کاشی


تاب تاخیری شامل تغییر در تاب کاشی بعد از خارج شدن از کوره است، هر چقدر سایز کاشی بزرگتر باشد این مشکل بیشتر دیده می شود، کاشی ها پس از خارج شدن از کوره یا تاب محدب دارند یا مقعر که با گذشت زمان می تواند برعکس شود.

انبساط بدنه کاشی در اثر جذب رطوبت از محیط به هنگام خارج شدن از کوره یکی از عوامل ایجاد تاب تقعر در کاشی می باشد. به طور معمول انبساط بدنه و لعاب متفاوت است، همین تفاوت در انبساط باعث به وجود آمدن تاب تاخیری می شود.

انبساط یکنواخت بدنه و لعاب باعث تغییر در ابعاد کاشی می شود ولی نمی تواند تاب تاخیری را ایجاد کند. در کاشی های بدون لعاب نیز انبساط غیر یکنواخت دیده می شود که به دلیل تفاوت در لایه پشتی و رویی کاشی می باشد. تغییرات تاب بلافاصله بعد از خروج از کوره شروع می شود و ممکن است تا چند ساعت یا حتی چند هفته ادامه پیدا کند، تاب کاشی در ابتدا با سرعت بیشتری تغییر می کند و با گذشت زمان این تغییرات کاهش یافته و به صفر میل می کند. این موضوع می تواند مشکلات بسیاری را در کیفیت و ثبات محصول نهایی ایجاد کند، چرا که در هنگام بسته بندی کاشی، اطلاع از تاب نهایی کاشی و رنج آن ( برای اطمینان از محصول با کیفیت ) بسیار مهم است.

عوامل زیادی بر رفتار تاب کاشی ها تاثیر گذار است، دمای کوره، سرعت سرد کردن در مرحله پایانی پخت، ضریب انبساط حرارتی بدنه و لعاب، ابعاد کاشی، فازهای تشکیل شده در کاشی، و ...

در کاشی های دیوار که میزان تخلخل بالاتر و در نتیجه جذب آب بالایی دارد معمولا تاب تاخیری به صورت تاب تقعر دیده می شود چرا که بدنه کاشی به دلیل انبساط ناشی از جذب رطوبت، تاب نهایی را مقعر می کند. در بدنه کاشی به دلیل جذب شیمیایی و فیزیکی آب توسط فازهای هیدراته ( فازهای آمورف و شیشه ای که در هنگام پخت به وجود می آید) انبساطی صورت می گیرد که به انبساط رطوبتی شناخته می شود. کاشی دیوار و به خصوص بدنه قرمز معمولا دو برابر کاشی پرسلانی انبساط بدنه دارد.

ترکیب بعد از پخت کاشی تا حدود زیادی به فرمولاسیون و مواد اولیه، اندازه ذرات و دما و زمان پخت بستگی دارد. هرچه دما و زمان پخت بالاتر باشد تخلخل و میزان فازهیدراته کاهش می یابد و انبساط رطوبتی بدنه ها نیز کمتر می شود.

کاشی پرسلانی از مقدار زیادی فاز شیشه، کوارتز، آلبیت و مولایت تشکیل شده است و به دلیل جذب آب نزدیک صفر و همچنین مقدار کم فازهای هیدراته موجود در بدنه، جذب رطوبت از طریق بدنه کمتر اتفاق می افتد؛ اما با این وجود تاب کاشی پرسلانی معمولا در ابتدا در یک جهت تغییر می کند ( تاب تقعر) و سپس در جهت عکس ادامه می یابد.

در هنگام سرد شدن کاشی ها تنش های بسیاری در کاشی باقی می ماند که ناشی از خنک شدن سریع کاشی در کوره می باشد و باعث ایجاد شیب های حرارتی در قطعه می شود. این تنش ها به علت تفاوت در ضریب انبساط حرارتی بدنه و لعاب می باشد و در هنگام رهایی منجر به تغییراتی از قبیل برگشت تاب و همچنین آزاد سازی تنش از طریق ترک یا خزش می شود. تنش های باقیمانده به خودی خود حتی در مواقعی که بسیار نامتقارن است باعث تاب تاخیری نمی شوند. لازم است مکانیزمی مانند خزش وجود داشته باشد که باعث رهایی کاشی از این تنش ها شود.



دی ان ان